Beznarodowa tożsamość

Najnowszy numer Glänty zbiera refleksje na temat historycznej i obecnej kurdyjskiej tożsamości. Gościnny redaktor i szwedzko-kurdyjski autor Agri Ismaïl pisze: “Wobec braku nadrzędnej narracji, którą państwo narodowe zapewnia swoim obywatelom – wspólnej historii kraju – Kurdowie walczyli o uformowanie jednolitej tożsamości”.

Płynne, ale naprawione

Elif Sarican przedstawia historyczny przegląd narodu kurdyjskiego, nakreślając znaczące wydarzenia polityczne, które wpłynęły na zmieniającą się tożsamość ludności. Odnosząc się do dwudziestowiecznych badań antropologów Edmunda Leacha i Fredrika Bartha, Sarican pisze, że kurdyjska tożsamość może być rozumiana jako “dynamiczna, zdolna do adaptacji do zmieniających się okoliczności”. Jednocześnie “bardziej esencjalistyczny pogląd na etniczność” również jednoczy Kurdów. A “przyjmowanie zarówno płynnych, jak i stałych pojęć tożsamości”, choć pozornie sprzeczne, pozwala rozproszonemu społeczeństwu “oprzeć się asymilacji” i “walczyć o istnienie i uznanie”, pisze Sarican.

Kurdyjski Ruch Wolności, który Sarican opisuje jako alternatywę dla wspieranego przez USA i Wielką Brytanię Regionalnego Rządu Kurdystanu, odzwierciedla tę nonkonformistyczną, oporną tendencję. Stawiając wyzwolenie kobiet w centrum uwagi, ruch ten ma na celu naprawę patriarchatu zakorzenionego w kurdyjskim społeczeństwie. Niezależne organy decyzyjne dla kobiet, które mogą zawetować fora mieszane, odzwierciedlają ideologię, która sprzeciwia się hegemonicznym strukturom władzy. KFM wykracza poza granice tradycyjnego narodu, potencjalnie zapraszając resztę świata do ponownego przemyślenia władzy, argumentuje Sarican: “duch Kurdystanu – duch wolności i samostanowienia – ma potencjał, by rozkwitać daleko poza geograficznymi granicami historycznego Kurdystanu”.

Etyczna samotność

Barzoo Eliassi pisze o gorzkich realiach bycia bezpaństwowcem w świecie narodów. Jego badania, wywodzące się z pracy społecznej, koncentrują się na teoriach tożsamości i przynależności przedstawionych wraz ze świadectwami kurdyjskiej diaspory.

Ponieważ Kurdowie są często rejestrowani jako Turcy, Irańczycy, Irakijczycy lub Syryjczycy, populacja ta jest trudna do śledzenia, zarówno obecnie, jak i historycznie. Migracja Kurdów do Europy rozpoczęła się w latach sześćdziesiątych XX wieku z powodu działań wojennych na Bliskim Wschodzie, prowadzonych ze wszystkich stron, oraz europejskiego zapotrzebowania na pracowników migrujących. Eliassi twierdzi, że ta migracja na dużą skalę była kluczowa dla ustanowienia podstaw upolitycznionej kurdyjskiej tożsamości: “kwestia kurdyjska” przekształciła się w kwestię o “charakterze ponadnarodowym”. Jednakże Kurdowie, którzy dziś protestują w Szwecji, domagając się uznania ze strony polityków, pozostają niewysłuchani.

Eliassi łączy ten brak międzynarodowego uznania z terminem Jill Stauffer: “etyczna samotność”: forma społecznego opuszczenia spowodowana niezdolnością narodów do włączenia bezpaństwowców. Brak wiedzy europejskiej lewicy na temat represji wobec Kurdów na Bliskim Wschodzie pokazuje tę izolację. “W świecie muzułmańskim kurdyjskie żądania samostanowienia są postrzegane jako imperialistyczna lub syjonistyczna próba podważenia wyobrażonej spójności społecznej państw, w których Kurdowie są podporządkowani dominacji arabskiej, tureckiej i perskiej”, pisze Eliassi.

Postkolonialny poligon doświadczalny

Jako dziewięciolatek śledzący transmisje CNN z wojny w Zatoce Perskiej, Agri Ismaïl rozpoznał głos Jamesa Earla Jonesa jako głos Dartha Vadera, który zwykł ogłaszać “Tu CNN” między wiadomościami. Obecność Jonesa, pisze Ismaïl, dodała filmowego efektu do relacji medialnych, które już przedstawiały wojnę jako “reality-TV”, przekazując poczucie wyższości amerykańskiej armii. “Przewaga technologiczna była tak ogromna, że trudno powiedzieć, by wojna miała miejsce – ta ultranowoczesna wojna została wygrana z góry”.

Ismaïl opisuje Kurdystan jako miejsce testowania technologii wojennych. Reżim Saddama Husajna testował pociski i broń chemiczną, które nie były wystarczająco precyzyjne do prowadzenia wojny, przerażając kurdyjską ludność. Podczas wojny irańsko-irackiej na kurdyjskiej ziemi rozmieszczono miliony wysoce zaawansowanych min lądowych wyprodukowanych we Włoszech. Dziś “całe pola pokryte są małymi czerwonymi trójkątami, które zostały umieszczone przez iracki program rozminowywania ONZ – znaki ostrzegawcze, że ziemia nie należy już do nas, ale została podbita przez maszyny”, pisze Ismaïl.

Pomysł Kurdystanu jako pogranicza, otwartego na eksperymenty wojenne, wywodzi się z dehumanizującej tendencji świata zewnętrznego wobec Kurdystanu i Kurdów przedstawianych jako niecywilizowana, barbarzyńska populacja, argumentuje Ismaïl. Ale co się odwlecze, to nie uciecze: jak stwierdzili Aimé Césaire i Michel Foucault, kolonie są jedynie poligonem doświadczalnym, zanim technologia zostanie wykorzystana przez kolonizatorów na ich własnych obywatelach. Pojazdy Mine Resistant Ambush Protected, opracowane przez armię amerykańską podczas wojny w Iraku, można obecnie znaleźć w amerykańskich organach ścigania.

Recenzja: Märta Bonde

Translated by

Co-funded by the European Union